Z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód pomiędzy małżonkami lub z momentem zawarcia majątkowej umowy małżeńskiej ustanawiającej pomiędzy nimi rozdzielność majątkową, każde z małżonków samodzielnie zarządza majątkiem który od tej chwili zgromadzi. Jednak w dalszym ciągu pozostaje kwestia składników majątkowych nabytych w trakcie trwania małżeństwa i kwestii związanych z ich podziałem.
Dokonanie podziału majątku po rozwodzie nie jest czynnością obligatoryjną. Niekiedy z uwagi na brak możliwości finansowych lub sytuacje osobiste małżonkowie nie podejmują tego działania, przez co wszystkie wartościowe rzeczy nabyte w trakcie trwania małżeństwa cały czas pozostają we współwłasności. W przypadku istnienia konfliktu pomiędzy byłymi małżonkami będzie to prowadzić do trudności w zarządzie majątkiem wspólnym, jak również może sprawiać problemy związane z chęcią jego sprzedaży. Dlatego tez najlepszym rozwiązaniem jest dokonanie podziału składników stanowiących majątek wspólny, ażeby od tego momentu każdy mógł w sposób samodzielny i nie skrępowany podejmować czynności z nim związane.
Co do zasady udziały małżonków w majątku wspólnym są równe, a tym samym każdemu z nich należy się połowa tego, co przez czas trwania małżeństwa wspólnymi siłami zgromadzili. Aczkolwiek w sytuacji, gdy to jeden z małżonków w sposób znaczny przyczynił się do powstania i powiększenia majątku wspólnego może on żądać ustalenia przez sąd nierównych udziałów. Okoliczności, że jeden z małżonków w sposób uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych powinno być potwierdzone stosownymi dowodami, które przekonają sąd, że w rzeczywistości taka sytuacja miała miejsce.
Ponadto w trakcie postępowania o podział majątku dorobkowego można również rozliczać wydatki i nakłady poczynione z majątku osobistego na majątek wspólny. Każdy zaś z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego ma majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Nie można natomiast żądać zwrotu nakładów i wydatków zużytych w celu zaspokajania potrzeb rodziny , chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
Brak porozumienia pomiędzy byłymi małżonkami nie jest jedynym argumentem przemawiającym za zasadnością dokonania podziału majątku po ustaniu małżeństwa.
Kolejną sytuacją jest śmierć jednego z byłych małżonków i związane z tym kwestie dziedziczenia. Ażeby spadkobiercy zmarłego małżonka, który po rozwodzie nie uregulował podziału majątku dorobkowego, mogli dokonać działu spadku, koniecznym będzie ustalenie składników majątkowych wchodzących w skład masy spadkowej. Nie da się tego dokonać bez uprzedniego ustalenia całego majątku osoby zmarłej, w tym również składników majątkowych stanowiących majątek wspólny z byłym małżonkiem. Zatem w przypadku braku uregulowania kwestii majątkowych po rozwodzie przez bezpośrednio zainteresowanych, będą to musieli zrobić ewentualni spadkobiercy chcący w sposób kompleksowy zakończyć sprawy spadkowe.
Zainicjowanie postępowania o podział majątku wspólnego wymaga złożenia w sądzie właściwym ze względu na miejsce położenia majątku, wniosku wraz z wyszczególnieniem wszelkich składników majątkowych oraz sposobem ich podziału.
Opłata sądowa, którą należy uiścić wraz z wnioskiem wynosi 1000 zł, zaś w przypadku zgodnego podziału majątku jest to kwota 300 zł.
W przypadku trudnej sytuacji materialnej osoba inicjująca postępowanie może złożyć wniosek o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych w całości lub w części. O warunkach jego uzyskania można przeczytać w jednym z poprzednich wpisów.